Toivo Immanuel Itkonen (20. uđđâivemáánu 1891 Pulkkila - 12. vyesimáánu 1968 Helsig) lâi syemmilâš kielâ- já aalmugtiettuu totkee kiäm ulmuuh tobdeh pyeremustáá sämikielâi já -kulttuurij totken. Sun lâi Lauri Arvid Itkos kuálmád pärni. Uábih já viiljah T.I. Itkosist lijjii ohtsis 12 kiäin peeggâlmumoseh láá Lauri Ilmari Itkonen, Tuomo Itkonen já Erkki Esaias Itkonen.
Kiđđâtäälvi 1899 Itkos peerâ varrij Anarân ko Toivo lâi eidu tiävdám 8 ihheed. Sist lâi talle päikkimáttáátteijee mon maŋa Toivo ááigui Oulu lyseon. Sun ij kuittâg tállân peessâm tohon ko ij čođâldittám lyseo siisâpeessâmiskos já sun kaartâi leđe ive Oulu syemmilii valmâštâllee škoovlâst. Esken tast maŋa sun algâttij Oulu lyseost kost sun čaalij pajeuáppen 19-ihásâžžân ive 1910. Tast maŋa sun šoodâi filosofia kandidaatin ive 1913, filosofia lisensiaatin ive 1916 ja filosofia tuáhtárin ive 1923, tuše 32-ihásâžžân. Toivo naajâi Iina Amanda Seppäsijn já sunnust lijjii kulmâ päärni: Terho, Marja já Kerttu.
T.I. Itkonen poorgâi iivij 1919-1955 kooskâst eresmuđusijn pargoin Toovláštieđâlâšvuođâ toimâkoddeest. Toi lasseen Itkonen lii lamaš:
- Suomâ toovlášmušto-ovtâstus čällen 1920 – 1933,
- Säämi čuovviittâsseervi stiivrâ jeessân 1934 – 1961,
- Suomâ tieđâakatemia jesânin ive 1947,
- Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland kunneejesânin
- Norsk Folkemuseum kunneejesânin ive 1961.
Itkonen raahtij ohtsis 9 tutkâmušmätkid Sáámán iivij 1911-1949 ääigi já čaalij tiätu- já sänikiirjijd sämmilijn. Sun lii čáállám ohtsis paijeel 5000 sijđod tieđâlâš teevstâid. Sun čaalij sämmilij pargotaavijn, purrâmâšâin já toi siäilutmist, sierâin, taavijn já oskomušâin. Anarâškieláin sun poorgâi ko tievâsmitij, jurgâlij suomâkielân já toimâttij A.V. Koskimies ive 1886 nuurrâm amnâstuv vuáđuld kirje Inarinlappalaista kansantietoutta.
Suu sänikirjeh Koltan- ja kuolanlapin sanakirja I já II láá almostum neetist ive 2014 Syemmilâš-Ugrilâš seervi nettisiijđoin. Fenno-Ugrica siijđoin meid kávnojeh digihäämist motomeh suu kirjeh tego Venäjänlapin konsonanttien astevaihtelu : Koltan, Kildinin ja Turjan murteiden mukaan (1916), Lappalaisten ruokatalous (1921), Koltan- ja kuolanlappalaisia satuja (1931) já Heidnische Religion und späterer Aberglaube bei den finnischen Lappen (1946).
Luuvâ lase Itkosist Sämimuseo Siida siijđoin:http://www.samimuseum.fi/anaras/anaraskiela/tutkimus/titkonen.html